Büyük Hedeflere Ulaşmak için Küçük Alışkanlıklardan Başlayın

Makro hedeflere balıklama atlamak genellikle zaman kaybıdır...

Masanın etrafındaki altı kişinin yüz ifadeleri toplantı odasında genellikle görülmeyen türdendi. Şaşkınlıktan telaşa ve hatta büsbütün utanca yönelik ifadeler göze çarpıyordu. Bu kişiler eş seviyedeki kişilerin birbirlerine koçluk yaptığı bir grubun azimli ve başarılı üyeleriydi ve yöneticileri tarafından bir liderlik programına katılmak için aday gösterilmişlerdi. Bu alışılmadık görünümlerinin nedeni kısa süre önce tamamlanan bir değerlendirmede birçoğunun zamanlarını ve enerjilerini yönetme konusunda kriz çıkaracak kadar başarısız olduklarının ortaya çıkmasıydı.

Sonuçlar karşısında aşağılanmış hisseden katılımcılar durumlarını iyileştirmek için alışkanlıklarında ne tür küçük değişiklikler yapmaları gerektiğini belirlemekle görevlendirilmişlerdi. Geçmişte onlarca koçluk grubunda birlikte çalıştığım katılımcılarda olduğu gibi bu yüksek potansiyele, başarılara ve strese sahip profesyoneller ilk önce azimli planlar tasarladı: Hiç egzersiz yapmayan bir kişi her gün en az 30 dakika spor salonuna gideceğine söz verdi; gece yarılarına kadar e-postalarıyla boğuşan diğer bir kişi, yatmadan önce keyif için bir saat kitap okuma planı yaptı; daha biraz önce ikinci tatlısını bitirmiş biriyse şekeri tamamen keseceğine yemin etti.

Hepimiz bu yollardan geçtik. Davranış değişikliği gerektiren bir problemle karşılaştığımızda durumu çözmek için büyük hedefler ortaya koyarız. Sonucundaysa kendi kendimizi engelleyen bir döngüye girmekten kaçamayız. Yüksek başarılar gösteren kişiler olarak, “ya büyük oyna ya da hiç oynama” ya ve “büyük riskli cesur hedefler koyma” ya programlıyız. Büyük hedefler motive etmekten çok yük olurlar, başarıyla tamamlamak için büyük bir çaba harcamayı gerektirirler ve yoğun hayatlarımızı daha yoğun hale getirirler. Yüksek bir hedefe ulaşamamak gelecek eylemlerinizin önüne geçecek bir cesaretsizlik duygusu yaratır. İleriye sıçramak yerine geriye düşeriz.

Büyük hayaller kurmak güzel olsa da büyük hedeflere ulaşmanın yolu küçük adımlarla başlamaktan ve mikro alışkanlıklar oluşturmaktan geçer. Mikro alışkanlıklar daha büyük alışkanlıkların küçük parçalarıdır. Azim ve gayret gerektiren bir görevi uzun bir zaman boyunca üstüne ekleyeceğiniz daha küçük ve ulaşılabilir bölümlere ayırarak büyük hedeflere ulaşmanıza olanak tanır. Örneğin, koşmaya ilk başladığım zamanlarda benimsediğim mikro alışkanlık bir gece öncesinden spor kıyafetlerimi hazırlamak ve sabah uyanır uyanmaz bu kıyafetleri giymekti. Sonunda spor salonuna gitme hedefimi gerçekleştirdiğim zaman bir sonraki mikro alışkanlığım her gün sadece 10 dakika koşu bandında yürümek oldu. İki yıl sonra, onlarca yıl yapmak isteyip başaramadığım bir hedef olan ilk 10 kilometre koşu yarışıma katıldım. Göz korkutucu hedefler birden ulaşılabilir hale geldi.

Küçük alışkanlıklar yoluyla değişiklik yapmak yeni bir yöntem değil, geçmişte başkaları da bu konuyu ele aldı ve konuyla ilgili yazılar yazıldı. Fakat insanlar hâlâ bunu uygulamaya dökmekte zorlanıyor. Bize küçük başarılar ortaya koymak yerine büyük düşünmemiz (ve bu başarılardan dolayı ödüllendirilmemiz) gerektiği öğretildi. Hâlâ küçük çaplı bir şey yaparken garip hissedebiliriz ve buna bir zaman ayırmak faydasız gelebilir, bu yüzden başlangıçta kendimizi vazgeçirmeye çalışırız.

Rutinlerimize küçük bir değişiklik eklemek dahi hayal ettiğimizden daha zor olabilir. Büyük davranış değişikliklerine dair gerçeği kabul edelim: Bir gecede büyük bir değişiklik yapma ihtimaliniz oldukça düşük. Eğer durum böyle olsaydı bunu çok önceden başarabilirdiniz. Fakat genellikle küçük değişikliklere karşı ortaya koyduğumuz direnci de hafife alırız. Rutinlerimizde ve oturmuş davranışlarımızda herhangi bir değişiklik yapmak zordur.

Mikro alışkanlıklar edinebilmek için temkinli olmalı ve bu davranışları sürdürebilmek için planlama yapmalısınız. Bunları göz önüne alarak başlamak için şu beş adımı uygulayın:

“Oldukça küçük” bir mikro alışkanlık belirleyin.

Genellikle çalıştaylarıma katılan kişiler ancak üç ila sekiz denemeden sonra bir mikro alışkanlık sayılacak kadar küçük bir görev bulabiliyor. Her gün bir saat kitap okumanın çok büyük bir alışkanlık hedefi olduğunu söylediğim zaman 45 dakikaya, sonra 30 dakikaya ve sonra daha da aşağıya çekiyorlar. En sonunda onlara “ ‘Bu o kadar küçük ki yapmaya bile değmez’ dediğiniz zaman gerçekten mikro alışkanlık seviyesine ulaştığınızı anlayacaksınız” diyorum. Örneğin her akşam sadece bir paragraf okumak mikro alışkanlık sayılabilir. Katılımcılar, koçluk gruplarımızda bariyeri geçtiğinde değil sadece minimum bariyeri ulaştığında puan alır. Küçük hedefler belirleyin.

Günlük bir görev edinme.

Mikro alışkanlıkların faydası, her gün minimal bir çaba göstererek bu alışkanlığı yerine getirebiliyor olmanızda yatar. Yeni bir alışkanlığı günlük olarak yapabiliyor olmak önemlidir çünkü böylece size çok kolay gelmeye başlar ve eğer yeterince küçükse görevinizi bir günden diğerine ertelemek cazip gelmeyecektir. Yine de görevin büyüklüğü ne olursa olsun dikkatinizin dağılması, bahaneler uydurmak ve unutmak kolaydır. Yeni eyleminizi düşünmeden yapabileceğiniz bir eylemle aynı zamanda (veya hemen öncesinde) gerçekleştirin. Her gece bir paragraf mı okumanız gerekiyor? Bunu dişlerinizi fırçalarken yapabilirsiniz. Her gün 30 saniye meditasyon mu yapmalısınız? Kahvenizin demlenmesini beklerken bunu aradan çıkarıverin gitsin.

İlerlemenizi takip edin.

Ne demişler: “Ancak ölçebildiğiniz şeyi yaptığınızı anlayabilirsiniz.” Burada da ölçüm süreciniz ayrıntılı bir şekilde hazırlanmışsa görevi yerine getirme ihtimaliniz azalır. Birçok koçluk müşterim yerine getirmesi günde 20 saniye alan bir Yes List kullanıyor. İstenen eylemi yazın ve her günün altına sadece görevi yapıp yapmadığınızı belirten bir Y veya N (evet veya hayır) listesi yapın. İnsanlar Yes List’in çabalarında ilerleme veya gerileme kaydettiklerinde örüntülerini keşfetme gibi şaşırtıcı faydaları olduğunu gördüler.

Uzun bir süre sabit tutun.

Başlangıçta küçük düşünmek zor, zaman geçtikçe böyle tutmak daha da zor. Jake’in mikro alışkanlığı günde iki şınav çekmekti. Jake, Yes List’inde 10 gün üst üste eveti işaretledikten sonra daha fazlasını yapmak istemeye başladı. Sonraki iki gün beş şınav çekti, daha sonra bu sayı 10’lara kadar yükseldi ve üstüne 20 dakikalık egzersiz ekledi. Sonuç ne mi oldu? Jake hedeflerini iki ay içinde gerçekçi olmayan bir hızda artırdığı için egzersiz yapmayı bıraktı. En az iki hafta üst üste sıkıldığınızı hissettiğinizde orijinal mikro alışkanlığınıza yeterince bağlı kalmışsınız demektir. Devam eden süreçte bunu sadece yüzde 10 kadar artırın.

Kendinizi hesap verebilir kılmak için yardım isteyin.

Günlük bir paragraf okuyup okumadığınızı veya iki şınav çekip çekmediğinizi kontrol etmesi için birinden yardım almak kulağa tuhaf gelebilir. Fakat sizi destekleyecek ve sorumlu tutacak birinin olması yeni alışkanlıkları sağlamlaştırabilir ve karşılığında onlara da yardımcı olur. Yukarıda sözü geçen liderlik programında iki haftada bir akran grup toplantısı yapılıyordu; katılımcılar burada haftalık mikro alışkanlıklarının raporunu gönderiyor ve hafta içinde kaç gün görevi yerine getirdiklerini göstererek grubu ilerlemeleriyle ilgili bilgilendiriyordu. Grup, bir kişi istikrarlı olarak mikro alışkanlığını sürdüremediği zaman görevi daha da küçültmeye yardımcı oluyor veya eylem için olası engelleri irdeliyordu. Eğer bir akran koçluğu grubuna sahip değilseniz sizin gibi değişiklik yapmak isteyen üç ila altı arkadaşınıza her hafta Yes List’lerini değiş tokuş etmek isteyip istemeyeceklerini sorun. Tek bir kişi yerine küçük bir grup oluşturduğunuzdan emin olun. Böylece bir kişinin ortadan kaybolması durumunda daha güçlü bir hesap verebilirlik bağı oluşur. Mikro alışkanlığınızı yerine getirmediğinizde açıklama yapmak gibi basit bir hareket, o günün görevini iletişim kurmadan hemen önce yapmanız anlamına gelse dahi bir motivasyon kaynağı olabilir.

Bir davranışı değiştirmek istediğinizde, büyük bir hedefe balıklama atlamak genellikle zaman kaybı olur. Bunun yerine bu alışkanlıklar kas hafızanıza yerleşene kadar küçük ve kademeli olarak artan düzenlemeler yapın. Küçük başlangıçlarla büyük sonuçlara ulaşabilirsiniz.

Sabina Nawaz

Harvard Business Review